از صفر تا صد درمان افسردگی

افسردگی یک اختلال شایع و بسیار مهم اما جدی در جامعه امروز است. این اختلال باعث می‌شود، زندگی فرد دچار مشکلاتی شود و تجربیات ناخوشایندی را به همراه داشته باشد، از این تجربیات می‌توان به احساس غم، ناامیدی، پریشانی، پوچی و… اشاره نمود. افسردگی بر فکر، احساس و عمل فرد تأثیر گذاشته و می تواند زندگی اجتماعی و کاری فرد را مختل کند.

احساس ناامیدی و غم در برخی مواقع از زندگی با توجه به مشکلات و سختی هایی که در زندگی وجود دارد، جزئی از زندگی طبیعی انسان است، اما وقتی عواطفی مانند ناامیدی و ترس با گذشت زمان در فرد از بین نروند و تشدید شود ممکن است فرد دچار افسردگی شود و به قولی احوالات دپرشن را داشته باشد، افسردگی نه‌تنها باعث داشتن احساس غم و اندوه در تمامی مراحل زندگی فرد می‌شود بلکه توانایی فرد در پاسخ به مشکلات زندگی، انجام فعالیت‌های روزانه و عملکرد جسمی و عقلانی را تحت‌الشعاع قرار داده و در خوردن، خوابیدن و لذت های زندگی فرد اختلال ایجاد می‌کند تا حدی که حتی گذراندن یک روز معمولی نیز برای فرد سخت و طاقت‌فرسا می‌شود.درحالی‌که برخی افراد افسردگی را تحت عنوان «زندگی در سیاه‌چال» یا داشتن عذاب همیشگی تفسیر می‌کنند برخی احساس بی‌جانی، خالی بودن و بی‌تفاوتی می‌کنند. این مسئله می‌تواند آرام و قرار را از شخص سلب نماید و میزان زودرنجی او را افزایش داده و طاقت او را در مقابله با مسائل کاهش دهد. در صورت عدم درمان، افسردگی ممکن است منجر به بروز اختلالات شدید جسمی و روحی در فرد شود و به مرور اختلالاتی چون اختلال افسردگی اساسی، خلق ادواری، اختلال اضطرابی، افسرده خویی یا دیس تایمی و اختلال دو قطبی را در صورت پیگیر نشدن به وجود بیاورد.

همان طور که در علم پزشکی، مادر تمام بیماری ها سرماخوردگی است؛ در علم روانشناسی مادر تمام بیماری ها می تواند افسردگی باشد. درصورتی‌که علائم شایع افسردگی بیش از دو هفته در فرد ادامه داشته باشد و مود فرد همچنان در حالت پایین باشد و هیچ تغییر مثبتی در فرد رخ ندهد؛ لازم است این مسئله مورد توجه قرار گیرد و حتما با روان شناس درباره این مسئله مشاوره شود و از متخصص روان درخواست کمک شود. مهم است که افراد دچار افسردگی بدانند که علائم و احساسات فعلی آن‌ها تنها به خاطر بیماری‌شان است و نه خود واقعی آن‌ها و از خود تخریب گری دست بردارند و احوالات اخیر خودشان را به ماهیت کلی خود تعمیم ندهند، مهم نیست که چقدر احساس ناامیدی، یاس و افسردگی می‌کنید؛ با درک علل و درمان آن می‌توانید اولین قدم برای داشتن احساس بهتر و غلبه بر مشکلات را بردارید و حال خوب را جایگزین افکار و احساسات منفی کنید.

درمان افسردگی:

برای درمان افسردگی بسیار مهم است که نوع افسردگی به وجودآمده را به درستی تشخیص دهید و اختلال افسردگی به چند نوع و به چند شکل است،افسردگی به اشکال و فرم‌های مختلفی درمی‌آید که لازم است آنها را بشناسید، در حالیکه تشخیص افسردگی پیچیده است، دانستن این‌که بیمار به کدام نوع افسردگی مبتلا شده است به مدیریت علائم توسط متخصص و ارائه بهترین راهکار درمانی کمک شایانی می‌کند. انواع افسردگی عبارتند از (براساس نوع و شدت):

افسردگی خفیف تا متوسط:

افسردگی خفیف، شایع‌ترین نوع افسردگی است و همه گیری آن در زندگی بسیار بالاست و ممکن است هر انسانی برای یک بار هم در زندگی با آن روبرو شده باشد؛ این میزان از افسردگی ممکن است باعث اختلال در زندگی فرد شده و کاهنده انگیزه و شادی فرد شود. برای مثال: ممکن است فرد دیگر با انجام تفریحات گذشته که باعث شادی رو او میشده، دیگر شاد نشود و برایش تغییر خلق و خو نداشته باشد، در افسردگی های متوسط علائم معمولا بیشتر دیده می‌شوند و در ادامه نیز کم شدن اعتماد به نفس و عزت نفس نیز مشاهده خواهد شد.

افرادی که با افسردگی متوسط دسته و پنجه نرم میکنن دچار کمبود اعتماد به نفس هستند و توانایی های خودشان را ناچیز می دانن، به خودشان باور ندارن و پشت واگویه های ذهنی خود واژه های نمی توانم از این حس رها بشم، تا به حال این مدلی نبودم، چرا همش غمیگنم رو بارها مرور میکنن.

افسردگی دوره‌ای مزمن :

به افسردگی دوره ای مزمن کج خلقی یا دیستایمی هم می گویند؛ دیستایمی نوعی از افسردگی مزمن ولی درجه پایین است. در این مدل از افسردگی، فرد معمولاً احساس خفیف و دائمی افسردگی را دارد و گاه‌ به‌گاه علائم آن کاملاً برطرف می‌شود و فرد احساس رفع علایم دارد. علائم در افسردگی دیستایمی شدید نبوده اما دوره ابتلای آن طولانیست (۲ سال و یا بیش از آن). اینگونه از افسردگی می‌تواند مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد، به نحوی که فرد در تمامی طندگی خود احساس بی حوصلگی و بی انگیزگی دارد و روحیه ضعیف جزئی از زندگی او خواهد بود، برخی افراد در کنار افسردگی‌های دوره‌ای ممکن است دچار افسردگی مضاعف نیز بشوند که در صورت عدم درمان ممکن است هر دوره از افسردگی مزمن تا ۶ ماه نیز افزایش یابد.

افسردگی شدید:

همانطور که از نامش پیداست افسردگی شدید از انواع نادر افسردگی است که به ندرت در افراد به وجود می آید و با علائم شدید و بی‌امان همراه است. در صورت عدم درمان، افسردگی شدید می‌تواند منجر به مختل شدن زندگی فردی و اجتماعی فرد و حتی آسیب جسمی جبران ناپذیر به فرد شود.

افسردگی غیر معمول:

به افسردگی غیر معمول افسردگی آتیپیک هم می گویند، افسردگی آتیپیک زیرمجموعه افسردگی معمول ولی با الگوی رفتاری خاص است. شناسایی این نوع می‌تواند در روند درمان بسیار تاثیر گذار باشد و همچنین تاثیر دارو ها در این نوع بهتر بوده و پاسخ داده است. افراد مبتلا به افسردگی آتیپیک در برخورد با یک اتفاق خوب یا بودن در جمع دوستان، یک احساس خوشی موقت را تجربه کرده و بعد از آن مجدد به مود ناراحت خود برمی‌گردند.

برای مثال : مراجعین بیان می کردن وقتی در محفلی که دوستانم و یا خانواده ام قرار دارند هستم حالم خوب است و با آنها بگو و بخند دارم؛ اما زمانی که به خانه برمیگردم همان احوالات مود پایینم برگشت می کند و به همان حالت غم و اندوه می رسم .

علائم شایع دیگر افسردگی غیرمعمول شامل افزایش وزن، افزایش اشتها، خواب بیش از حد، احساس سنگینی در دست‌ و پا و حساسیت فرد به طرد شدن توسط دیگران است.

افسردگی فصلی:

با آغاز فصل سرد و کوتاهی روز این نوع افسردگی در برخی افراد به اوج خواهد رسید؛ در برخی افراد هم‌زمان با شروع پاییز و زمستان و کوتاه شدن ساعات روز، نوعی از افسردگی با نام افسردگی فصلی بروز می‌کند. افسردگی فصلی یا نام دیگرش اختلال عاطفی فصلی، حدود ۱ تا ۲درصد افراد جامعه به‌ویژه زنان و جوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فرد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی، در هنگام پاییز و زمستان حس می‌کند که به شخص دیگری تبدیل شده و دائماً علائمی مانند: ناامیدی، غم، استرس و بی‌حالی را تجربه می‌کند برای رهایی از این حس ها روان شناسان بالینی به مراجعین خود پیشنهاد میکنن از نور درمانی استفاده کنن، به محض اینکه هوا رو به تاریکی رفته است از روشنایی مانند شمع و یا لامپ استفاده کنند و شب ها قبل از خواب پرده پنجره اتاق خواب را بکشن و با طلوع خورشید نور خورشید را در اتاق خود احساس کنند؛ هنگامی بیداری صبحگاهی با نور خورشید به پیشواز روز بروند.

افسردگی پس از زایمان:

برخی از بانوان پس از نه ماه بارداری و یا سقط جنین که اتمام بارداری را در بر دارد دچار این نوع افسردگی می شوند؛ این نوع از افسردگی معمولاً از افسردگی معمول، جدی‌تر بوده و به طور معمول علائم آن طی دو هفته بعد از زایمان بروز می‌کند. خانم ها در دوران بارداری و همچنین پس از زایمان دچار این مسئله می‌شوند و علائمی این چنینی را در خود خواهند داشت، که با زایمان این موارد تشدید می‌یابند که حتی ممکن است انجام کارهای روزانه برایشان سخت باشد. هم چنین بانوانی که پیشینه ترس از زایمان با توکوفوبیا دارند در معرض این نوع افسردگی بیشتر قرار خواهند گرفت.

افسردگی سایکوتیک:

افسردگی سایکوتیک  یکی از انواع افسردگی های اساسی است  به این صورت  که وقتی یک بیماری افسردگی شدید با علایمی از روان پریشی یا سایکوز همراه شود رخ میده؛ سایکوز می اواند به شکل توهمات ( مانند شنیدن صدایی که به آن ها می گوید آنها انسان خوبی نیستند یا بی فایده اند) هذیان ( مانند احساس شدید بیهودگی، شکست، یا انجام  گناه) این توهمات می‌توانند  شامل توهم داشتن فقر یا بیماری  و قطع رابطه با واقعیت به هر شیوه دیگری باشد. افرادی که سایکوتیک هستند، تماس خود را با واقعیت از دست می دهند؛ این افراد ممکن است صداهایی بشنوند که وجود خارجی ندارند؛ هم چنین ممکن است عقاید غیرمنطقی و بسیار عجیب داشته باشند، برای مثال: آنها ممکن است خیال کنند که دیگران قادرند افکار آنها را بشنوند و یا افرادی سعی در صدمه زدن به آنها دارند.

درمان قطعی افسردگی و اضطراب:

بهترین روش درمان افسردگی خفیف رواندرمانی است. در این نوع رواندرمانی پاسخ بسیار بهتری داده و حتی از دارو درمانی نیز موثر تر خود را نشان داده است. دو دسته از رواندرمانی‌ها که بیشترین تاثیر و شواهد در درمان افسردگی دارند، عبارتند از روان درمانی شناختی-رفتاری و روان درمانی فردی . در افسردگی متوسط و شدید تجویز دارو و استفاده از دارو درمانی حتما لازم است. البته بهترین درمان برای افسردگی شدید درمان ترکیبی روان درمانی و دارو درمانی است؛ چرا که این گونه میتوان نتایج بهتری کسب کرد و درمان را سرعت بخشید.

داروهایی که در درمان افسردگی به کار می‌روند، عمدتا روی ناقلین عصبی یا هورمون هایی مثل سروتونین، نوراپی‌نفرین و دوپامین تاثیر گذاشته و سطوح‌شان را در خون و در مغز افزایش می‌دهند.

 دسته‌های قدیمی‌تر داروهای ضد افسردگی عبارتنداز: استفاده از داروهای سه حلقه‌ای: مثل آمی‌تریپ‌تیلین، نروتریپ‌تیلین، ایمی‌پرامین و … است که امروزه به دلیل عوارض جانبی مثل چاقی، خواب‌آلودگی و یبوست  استفاده آنها محدود شده‌اند.

البته که به دلیل اختلالات داروی از این موارد کمتر استفاده می‌شود. به طوری که در حال حاضر در داروخانه‌ های ایران بسیار کم‌یاب است، چون پزشک‌ها هم تمایلی به تجویز این داروها ندارند.

و اما نوع جدید داروهای ضد افسردگی که وارد بازار شده اند، دیگر عواض موارد قبلی را به همراه نداشته و می‌توان آن را به نوعی انقلابی در این حوزه دانست، چرا که در درمان افسردگی نیز بسیار موثر هستند. نحوه کارکرد این نوع داروها جذب دوباره سروتونین در سلول‌های مغزی بوده و به این صورت درمان انجام صورت می‌گیرد. به طور ساده اجازه نمی‌دهند که سروتونین ‌بازجذب  شده درنتیجه مقدار سروتونین را در مغز و خون محیطی افزایش می‌دهند. مثال معروف این دسته دارویی فلوکستین یا پروزاک است که به دوز های 10 و 20 در بازار موجود می باشد؛  بقیه داروهای این گروه عبارتند از: سرترالین، سیتالوپرام، اس‌سیتالوپرام، پاروکستین و فلووکسامین می‌باشد. همانطور که از اسمش برمی‌آید هم میزان سروتونین و هم میزان نوراپی‌نفرین را در مغز افزایش می‌دهند،گاهی لازم است در افسردگی‌های شدید از ترکیب دو یا چند دسته دارو بهره ببریم.

به خاطر داشته باشید اختلال افسردگی می تواند با سایر روش های درمانی هم بهبود پیدا کند و اگر در مراحل اولیه تشخیص گذاری درست صورت بگیرد با کمک روش هایی به غیر از دارو درمانی هم قابل درمان خواهد بود.

روان درمانی:

رواندرمانی عبارت است از درمان از طریق حرف‌ زدن، یادگیری تکنیک‌ها و خودشناسی و گفت و گو دورطرفه درمانگر و مراجع، این درمان از طریق جلسات ۴۵ تا ۵۰ دقیقه و به صورت هفتگی و منظم برگزار می‌شود و بسته به نیاز مراجع برای تراپی شدن تعداد جلسات مشاوره مشخص  می شود. روان درمانی به شکل های مختلف قابل انجام است، تقریبا همه انواع آن را می‌توان در درمان افسردگی به کار برد. اما بیشترین تاثیر متعلق به رویکردهای شناختی-رفتاری و بین فردی می باشد.

آر تی ام اس:

این دستگاه دوکویل را در اطراف سر شما قرار داده و امواجع مغناظیسی را ساطع می‌کنند. این امواج از طریق پروتوکل‌هایی که روانپزشک براساس نوع افسردگی فرد تجویز می‌کند، برای بیمار به کار برده می‌شود. این روش اثرات جانبی بسیار کمی دارد، بدون درد و بی‌هوشی است و تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا برای افسردگی‌های مقاوم به درمان را دارد؛ درمان با این روش چیزی حدودا 20 تا 30 جلسه را می طلبد و بسته به نیاز مراجع و پاسخگو نبودن به سایر روش های درمانی قابل انجام است.

آروماتراپی:

آروماتراپی یا رایحه درمانی بسیار برای کنترل خلق و خو موثر است؛ با استشمام گیاهان دارویی و خوش بو به صورت خودکار باعث آرامش مغز خواهید شد؛ در این روش درمانی روغن‌های معطری مثل اسطوخودوس، نعنا، رزماری، ریحان، مریم‌گلی و … به صورت بخور و ماسک قابل استفاده می‌شود. برخی از افراد تصور دارند که شرکت در مراسمات، انجام تمرینات ورزشی و مجالس شادی آور و.. تاثیری در بهبود افسردگی دارند که این‌طور نیست. ولی می‌توان بعد از درمان و رهایی از افسردگی برای پیشگیری از عود مجدد افسردگی از این موارد بهره جست و این دسته روغن های معطر را استفاده کرد؛ روانشناسان پیشنهاد می  کنند هنگام خواب مقداری گیاه تازه نعنا، ریحان، رزماری و … که در دسترس دارید را زیر بالشت خود قرار دهید تا با استشمام رایحه خوش آن خواب با کیفیت تری داشته باشید.

الکتروشوک:

یکی از درمان های آخری که ممکن است بعد از تمام مراحل و کارهای درمانی توسط روانپزشک تجویز شود درمان از طریق الکتروشوک است؛ موثرترین راه درمان افسردگی است. اما معمولا اولین خط درمان نبوده و در موارد افسردگی های شدید و حاد که به هیچ گونه از روش های درمانی پاسخ مثبت ندادن، اعمال می‌شود. این روش درمان با عبور جریانی ضعیف از امواج الکتریکی در مغز تشنجی را در فرد ایجاد کرده و یک راه درمان افسردگیست. این روش به بیهوشی عمومی نیاز دارد و در موارد خاصی توسط روانپزشک تجویز می‌شود؛ قبل از انجام این روش آزمایش خون بیمار و نوار مغزی-عصبی بیمار که معروف به الکتروانسفالوگرام انجام می گیرد و بیمار توسط روانپزشک و روان شناس مورد بررسی واقع می شود و بعد درمان با این روش آغاز می شود.

سریع ترین درمان افسردگی:

افسردگی بر روی سه جنبه فرد اثر می گذارد:

یک : رفتار

دو: افکار

سه : احساس

طبق تحقیقات انجام شده در درمان افسردگی بدون دارو درمانی ابتدا رفتار تغییر می کند و سپس افکار تغییر می کند و در نهایت این احساس است که تغییر می کند و توالی تغییر این عامل ها به همین ترتیب صورت میگیرد و راهی جز این نیست!

از آنجایی که افسردگی شدید، افکار خودکشی را به همراه دارد و این دسته افکار تهدید کننده زندگی هستند،نیاز به سریه ترین روش درمانی دارد، مطالعات اخیر نشان داده که کتامین، دارویی که در گذشته به عنوان بیهوشی از آن استفاده میشده می تواند در عرض چند ساعت افسردگی را در بسیاری از بیماران برطرف کند؛ اما کتامین سریع ترین روش درمانی با استفاده از دارو است، هدف ما از نوشتن این مقاله این است که بتوانیم سریع ترین روش درمانی غیر دارویی را به شما آموزش دهیم. سریع ترین روش درمانی برای رهایی از افسردگی که قابل بازگشت نباشد؛ کاملا اکتسابی است و با تعهد به انجام پیاده روی روزانه، و تعهد به روش هایی که در ادامه بیان خواهیم کرد می تواند میسر شود.

ورزش:

سبک زندگی ماشینی امروز باعث شده کمتر به پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا بپردازیم؛ فعالیت های بدنی باعث ترشح هورمون های سرتونین و اندروفین که هورمون شادی نامیده   می شوند و به هورمون لذت معروف هستند می شوند.

45 دقیقه ورزش در طول روز، همان کاری را انجام می دهد که دارویی مانند:سرترالین و فلوکستین انجام میدهد، 30 تا 60 دقیقه انجام ورزش هایی مثل: پیاده وری، دوچرخه سواری، و شنا کمک بسیاری به درمان افسردگی بدون دارو می کند.

درمان افسردگی با خواب:

هر فردی تقریبا به 7 تا 8 ساعت خواب نیاز دارد، وقتی خوب نمی خوابید یا استراحت کافی ندارید نشانه های بی قراری، غم ، خستگی شدیدتر می شود، بهتر است برای بهبود خواب این موارد رو رعایت کنید:

در زمان معینی بخوابید و بیدار شوید.

پیش از خواب چند نفس شکمی و ریلکیسیشن داشته باشید.

یک ساعت پیش از خوابیدن از تلویزیون، گوشی، کامیپوتر استفاده نکنید، چرا که مانع ترشح هورمون ملاتونین در بدن شما خواهد شد.

از تخت خود تنها برای خوابیدن استفاده کنید و هرگز روی آن در طول روز به عنوان موارد دیگر استفاده نکنید، خیلی از دانش آموزان روی تخت خود درس میخونن که این کار بسیار اشتباست.

اگر یک شب خوب نخوابیدید ، سعی نکنید در طول روز بیش از 20 تا 30 دقیقه بخوابید و خواب از دست رفته را جبران کنید، چراکه بیشتر دچار کسالت میشید و ریتم خواب شب را بهم می زنید  در عوض فقط به اندازه 20 تا 30 دقیقه چرت بزنید و شروع به فعالیت کنید ؛ تا شب هنگام با جسم خسته به سمت خواب بروید.

کم کردن استرس:

اگر شغل شما شغل پر استرسی است و باعث نگرانی شما می شود و به شما تنش می دهد،در جستجوی شغلی جدید باشید تا آرامش از دست رفته را کسب کنید.

تغذیه:

بهتر است مواد غذایی که میل می کنید در حجم اندک و دفعات بیشتر باشد تا انرژی فرد کم نشود و مجبور به مصرف مواد قندی مثل بیسکویت و سایر موارد نشوید، بهتر است از کربوهیدرات به جای مواد غذایی قندی استفاده شود؛ مواد غذایی حاوی سروتونین مثل (موجود در بوقلمون) امگا سه (موجود در ماهی های سالمون) و فولیک اسید (موجود در اسفناج) در درمان افسردگی موثر است.

پرهیز از تنهایی:

علت بسیار مهم افسردگی افکار تکراری و زائد است، تنهایی باعث نشخوار فکری می شود، بنابراین تا جای ممکن خودتون رو غرق در فعالیت کنید؛ فعالیت هایی مثل: کلاس هنری، ورزش، کارهای خیر، مهمانی، مسافرت و … همه این عوامل باعث می شود از نشخوار های فکری در امان باشید.

موسیقی درمانی:

گوش دادن به موزیک های شاد و لذت بخش می تواند باعث افزایش خلق و خو و حالت خوب در افراد بشود؛ استفاده از موزیک های آرام بخش و ملایم به افراد افسرده پیشنهاد می شود.

کلام آخر:

افسردگی هم مانند خیلی از اختلالات خلقی قابل درمان و حتی پیشگیری است در این مقاله سعی شد اغلب مواردی را که می تواند برایتان موثر باشد بیان کنیم؛افرادی که دچار این اختلال باشند با تشخیص زود هنگام توسط روانشناس و متخصص اعصاب و روان می توانند به بهبودی برسند؛ برای درمان کامل می توانید به متخصصان حرفه ای و کارآزموده ما مراجعه کنید و از خدمات کلینیک روانشناسی و روانشناختی دکترمخدومی که بهترین روش های درمانی را داراست بهره ببرید.