کنترل خشم و عصبانیت

خشم و عصبانیت در زمان بروز مشکل به سراغ افراد می‌آید. هر فردی لااقل چندین بار این احساس را در زندگی خود تجربه کرده است. زمانی که شدت خشم به درجه شدید می‌رسد تبدیل به عصبانیت می‌شود و برخی افراد از کنترل نمودن آن ناتوان هستند. در زمان خشم و عصبانیت بدن ما واکنش‌های بیولوژیکی را تجربه خواهد کرد. خشم و عصبانیت همچون غم، شادی، هیجان و… جزو ابتدایی‌ترین احساسات بشر می‌باشد. در زمان بروز عصبانیت، سیستم بدن آماده مبارزه می‌شود البته این مبارزه لزوماً به معنی زد و خورد و یا مشت زدن نیست بلکه ناخودآگاه بدن حالت تدافعی به خود می‌گیرد. البته خشم و عصبانیت مداوم باعث می‌شود تا روابط آدم‌ها با یکدیگر خراب شود و در بلند مدت به بدن آسیب برساند. ترشح هورمون‌های استرس که در زمان عصبانیت رخ می‌دهد، نورون‌های مغز را که مربوط به حافظه کوتاه مدت هست را از بین برده و باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود. خشم یک مشکل عادی است که به خودی خود نمی‌توان گفت یک مشکل می‌باشد. گاهی اوقات خشم و عصبانیت به همراه پرخاشگری بروز می‌کند و در زمان بروز پرخاشگری، اگر فرد مهارت کنترل آن را نداشته باشد، تبدیل به خودآزاری می‌شود. گاهی اوقات در واکنش به مسئله و اتفاقی که می‌افتد فرد خشمگین و عصبانی می‌شود اما به زودی نیز آرام می‌شود و از آن می‌گذرد که این طبیعی است و هر آدمی دچار آن می‌شود. اما اگر فردی دائماً خشم و عصبانت داشته و این حالت نیز مدت زیادی ماندگار باشد بر روابط، عزت نفس، زندگی اجتماعی و…… او اثر سوء خواهد گذاشت و سلامت وی را به خطر خواهد انداخت.

برخی افراد متأسفانه همیشه درگیر خشم و عصبانیت هستند و با برداشت منفی نسبت به مسائل، این عامل در آنها تشدید می‌شود به همین دلیل این افراد همواره در موقعیت‌های خشم و عصبانیت قرار می‌گیرند. به همین دلیل افرادی که دائم  دچار خشم و عصبانیت هستند و این احساس در آنها در طولانی ‌مدت نیز از بین نمی‌رود، دچار انواع بیماری‌های حاد خواهند شد. خود خشم و عصبانیت مشکل‌ساز نیست بلکه به دلیل تأثیری که بر نحوه برداشت‌ها می‌گذارد دردسرساز خواهد بود.

راه‌های کنترل خشم و عصبانیت

کنترل خشم و عصبانیت همواره از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. به این دلیل که هر فرد در مواجه آن به درستی نمی‌تواند آن را کنترل نماید در صورتی که راه‌های خیلی ساده‌ای برای کنترل خشم و عصبانیت وجود دارد. همه افراد به دلایل مختلفی در زندگی دچار خشم و عصبانیت می‌شوند اما دلیل بروز عصبانیت هر علتی باشد به‌راحتی می‌توان آن را کنترل نمود. اگر خشم و عصبانیت را کنترل نماییم از بروز خیلی از رفتارها و حرف‌ها که باعث پشیمانی می‌شوند، جلوگیری به عمل آورده‌ایم. هیچ فردی نمی‌تواند خشم، عصبانیت و پرخشگری گاه و بی‌گاه طرف مقابل خود را تحمل کند بنابراین برای اینکه به نماد فردی عصبانی و پرخاشگر تبدیل نشویم بهتر است آن را کنترل نماییم. در اینجا به برخی از راه‌های کنترل خشم می‌پردازیم:

• با انجام ورزش‌های ساده مثل پیاده ‌روی که به نظر خیلی ساده می‌آید می‌توانیم در کنترل خشم موفق شویم. راه‌ رفتن به آرامی و همچنین پیاده‌روی، می‌تواند اعصاب ما را آرام نماید. دوچرخه‌سواری نیز در کنترل خشم مؤثر می‌باشد.
• اگر یک بار امتحان نماییم و اعداد را به صورت معکوس بشماریم می‌بینیم که چه کمکی به تمرکز خود نموده و باعث آرامش ‌خود شده‌ایم.
• همه می‌دانیم که موسیقی غذای روح می‌باشد پس در زمانی که روح دچار ناآرامی و سرکشی می‌شود می‌توان با شنیدن موسیقی آن را آرام نمود.
• حتماً برای همه پیش آمده که زمانی که عصبانی هستیم نفس‌هایمان تند تند می‌شود. در زمان عصبانیت باید نفس‌ها را عمیق‌تر بکشیم. باید از طریق بینی نفس کشیده و بازدم آن را از دهان خارج نماییم پس از چند بار دم و بازدم، این عمل را به صورت معکوس انجام دهیم. خواهیم دید به طرز قابل ملاحظه‌ای از میزان خشم و عصبانیت ما کم خواهد شد.
• یکی از راه‌های دیگر کنترل خشم و عصبانیت و در عین حال ساده‌ترین کار، نوشتن است. افرادی که در زمان عصبانیت نمی‌توانند آنچه را که دلشان می‌خواهد بر زبان بیاورند و خود را کنترل می‌کنند تا مبادا حرف ناشایستی از دهانشان خارج شود، می‌توانند تمام این حرف‌ها را بر روی کاغذ بنویسند زیرا نوشتن به طرز معجزه‌آسایی از میزان خشم و عصبانیت می‌کاهد.
• یکی دیگر از بهترین درمانگران خشم و عصبانیت طبیعت می‌باشد. در زمان خشم و عصبانیت بهتر است خود را به دست طبیعت بسپاریم. قدم زدن بر روی چمن و سبزه‌های نمناک و حتی بر روی ماسه‌های ساحل دریا، به کنترل خشم کمک زیادی می‌کند. نزدیک‌تر شدن به طبیعت باعث دور شدن از خشم و عصبانیت می‌شود.
• باید بدانیم که ذهن قدرت بالایی در تحت‌الشعاع قرار دادن زندگی دارد. در زمان عصبانیت با به‌کار بردن جملات مثبت می‌توانیم بر این احساس غلبه نماییم زمانی که ما جملات مثبت را دائماً با خود تکرار نماییم در ناخودآگاه خود احساس می‌کنیم که واقعاً شخصیت ما این‌گونه می‌باشد.
• انجام دادن کارهای مفید می‌تواند خشم و عصبانیت را از ما دور کند زیرا بدن را به آرامش می‌رساند.

انجام هر کدام از این تکنیک‌ها که رایگان نیز می‌باشد، قادر است آرامش را به زندگی ما وارد نماید.

دارو برای کنترل خشم و عصبانیت

برای درمان و کنترل خشم و عصبانیت در گام اول باید علت و ریشه آن را جستجو نمود. همه افراد در مواجه با علل مختلف، رفتارهای گوناگونی از خود بروز می‌دهند به همین دلیل توجه به ریشه عصبانیت و پرخاشگری می‌تواند اولین قدم در درمان آن باشد. به عنوان دومین قدم می‌توان با فرد پرخاشگر وارد گفتگو شد و پای درد و دل آنها نشست. تا سبب تخلیه روح آنها شویم. از طرفی گاهی می‌توان با تغییر سبک و روش زندگی این افراد، از ایجاد خشم آنها جلوگیری کرد. پزشکان متخصص برای کنترل خشم و پرخاشگری افراد برای آنها جلسات متعدد روان درمانی را تشکیل و از بیمار دعوت می‌کنند تا در این جلسات حضور داشته باشند. حضور در این جلسات باعث می‌شود تا بیمار بر روی رفتار خود تسلط پیدا نماید و تا حدود زیادی پرخاشگری خود را کنترل نماید. اما در برخی موارد نادر ، پزشک متخصص برای این افراد دارو تجویز می‌‌نماید البته تجویز دارو در بیماران متغیر می‌باشد زیرا دلایل بروز خشم عصبانیت در افراد مختلف است.

تمرین کنترل خشم و عصبانیت

خشم یکی از انواع احساسات بشری است بنابراین این حس در وجود همگان نهادینه شده است اما میزان و درجه آن در افراد متفاوت است. یک فرد سالم و آرام نیز ممکن است درگیر عصبانیت و خشم شود اما آن را کنترل نموده و اجازه نمی‌دهد تا خشم بر تصمیمات وی تأثیر بگذارد. خشم و عصبانیت می‌تواند باعث وارد آمدن صدمات روحی و روانی بر روی افراد شود همچنین می‌تواند بر جسم فرد نیز آسیب وارد نماید. در اینجا چند روش کاربردی برای کنترل خشم را یادآور می‌شویم:

• تمزینات تنفسی: هنگام عصبانیت باید سعی کنیم نفس عمیق کشیده و این عمل را چندین بار تکرار نماییم.
• انبساط عضلات: یکی از عوامل فیزیکی بدن که در بروز خشم مؤثر است انقباض عضلات است. در زمان عصبانیت باید سعی شود تا عضلات بدن را انبساط نماییم. این عمل از انقباض عضلات جلوگیری نموده و باعث کاهش خشم و عصبانیت می‌شود.
• تصویرسازی ذهنی: در زمان خشم و عصبانیت چنانچه مقدور بود در یک مکان و فضای آرام نشسته و چشمان خود را بسته و یک مکان زیبا را در ذهن متصور شویم. مثلاً یک جنگل سرسبز و زیبا را با تمام جزئیات از جمله صدای پرندگان و بوی سبزه و…در جلوی خود ببینیم.
• راه رفتن: ورزش کردن و کش و قوس نمودن بدن می‌تواند باعث کاهش استرس و خشم شود. یکی از این روش‌ها راه رفتن است. راه رفتن سریع نقش به‌سزایی در کاهش خشم دارد. حتی می‌توانیم بدویم و دوچرخه‌سواری کنیم.
• حرف زدن را ترک نماییم و فقط گوش بدهیم: معمولاً افراد در موقع عصبانیت فریاد می‌زنند و حرف‌های تند و تلخی می‌زنند در این مواقع باید سکوت کرد و به حرف‌های طرف مقابل گوش بدهیم. این کار باعث می‌شود یا از حرف‌های شخص مقابلمان قانع شویم و یا خشم‌ ما کاهش یابد.
• و……..

 کنترل خشم و عصبانیت کودکان

دلایل زیادی می‌تواند در عصبانیت کودکان دخالت داشته باشد. زمانی که پرخاشگری دوران کودکی مثل جیغ زدن، فریاد زدن، و… کنترل نشود مشکلات جدی‌تری در بزرگسالی برای او به‌وجود خوهد آورد. کنتترل خشم کودکان را باید جدی گرفت زیرا برای خانواده او نیز دردسرساز خواهد شد. راه‌های زیادی برای کنترل خشم و عصبانیت کودکان وجود دارد. اما نحوه رفتار و واکنش خانواده در مواجه با کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. به ذکر برخی از راه‌های کنترل خشم کودکان اشاره می‌نماییم:

• خانواده کودک باید آرامش خود را حفظ کند. برخی از خانواده‌ها در زمان خشم کودک بر سر وی فریاد می‌زنند باید دانست این روش بدترین و مخرب‌ترین روش می‌باشد. زیرا کودک نه تنها آرام نمی‌شود بلکه نمی‌توان خشم وی را نیز کنترل نمود. با حفظ آرامش خود می‌توانیم برای کودک خشمگین تبدیل به یک الگو شده و او یاد بگیرد که همچون والدین خود آرام باشد.
• در زمان خشم کودک نباید تسلیم خواسته‌های وی شویم. اگر کودک با عصبانیت و خشم قصد رسیدن به خواسته خود را داشته باشد، با موافقت با وی در واقع به او یاد می‌دهیم که هر وقت خواسته‌ای داشت عصبانی شود، جیغ بزند و پرخاش کند!!!
• اگر کودک رفتار مناسبی انجام داد او را تحسین کنیم. زمانی که کودک عصبانی شد، اگر توانست خود را کنترل نماید و آرام شود حتماً از وی حمایت کنیم و او را مورد تشویق قرار بدهیم.
• زمانی که کودک آرام است و پرخاشگر و عصبانی نیست، بهتر است با او درباره حل مشکلات در زمان بروز عصبانیت صحبت کنیم و به وی بگوییم در زمان عصبانیت به جای رفتار ناشایست رفتار مناسبی از خود بروز دهد.
• اگر فرزندمان در موقعیتی ‌قرار دارد که باعث خشم و عصبانیت وی می‌شود او را از آن مکان دور کنیم. تا باعث آرامش او شویم.
• و…..

روانشناسی کنترل خشم و عصبانیت

خشم و عصبانیت یک احساس کاملاً طبیعی در میان همه افراد است اما زمانی که این احساس دائمی شود تبدیل به مشکل بزرگی خواهد شد. اما باید گفت راه‌های مختلف برای کنترل خشم وجود دارد:

• بهتر است همچون یک پلیس در مورد رفتار خود عمل کنیم و در زمان بروز خلاف، دستور ایست بدهیم!!!! هنگام عصبانیت هیچ کاری نکرده و فقط محل اتفاق را ترک نماییم.
• در زمان بروز خشم بهتر است دیدی مثبت داشته و به قول معروف نیمه پر لیوان را ببینیم تا بتوانیم خشم خود را مدیریت نماییم.
• ورزش یوگا گام مؤثری در کنترل خشم دارد زیرا در زمان عصبانت عضلات منقبض می‌شوند با ورزش یوگا عضلات منبسط شده و باعث آرام شدن می‌شود.
• سکوت هنگام عصبانیت راهکار مناسبی در کنترل خشم و عصبانیت دارد.
• و……

تفاوت بین خشم و پرخاشگری

عصبانیت واکنشی است که همه دچار آن می‌شوند اما برخی آن را کنترل می‌نمایند و عده دیگری آن را بر سر دیگران خالی می‌کنند که باعث بروز پرخاشگری می‌شود. می‌توان گفت خشم یک نوع احساس شخصی است اما پرخاش را دیگران شاهد هستند بنابراین خشم قابل مشاهده را پرخاش می‌گویند. پرخاشگری باعث می‌شود تا کیفیت زندگی افراد کاهش یابد. پس بهتر است قبل از اینکه خشم به پرخاش تبدیل شود عوامل آن را شناسایی نماییم و در صدد رفع آنها برآییم تا زندگی خود و نحوه برخورد با دیگران را مدیریت نموده باشیم.

خشم حالت خشمانه‌ای است که احساسات کینه‌توزی در آن دخیل می‌باشد که معمولاً به شکل کینه، نفرت، تحقیر و عصبانیت بروز می‌کند. اما پرخاشگری خشمی است که در ظاهر افراد نماد پیدا می‌کند و توسط افراد دیگر به‌راحتی قابل مشاهده می‌باشد. پرخاشگری می‌تواند به صورت:

کلامی ‌باشد: مثل توهین کردن، فریاد زدن، بداخلاق بودن و حتی می‌توان دمدمی مزاج بود.

غیرکلامی‌باشد: مثل شکستن اشیاء، صدمه زدن به افراد و یا حیوانات.

کنترل خشم و عصبانیت در مقابل کودکان

کنترل عصبانیت در مواقعی که از ناحیه کودک باشد برخی اوقات سخت می‌باشد. زمانی که فرزند با فریادهای خود باعث عصباینت والدین می‌شود،. پدر و مادری که قادر به حفظ آرامش خشم نبوده و در قبال سرکشی کودک با فریاد و عصبانیت سعی در ادب کردن او را داشته باشند، اگر قدری به رفتار کودک خود فکر کنند می‌بینند که رفتار کودک نتیجه رفتار خودشان است. پدر مادر به جای اینکه الگوی اشتباهی برای فرزند خود باشند باید سعی کنند تا کنترل خشم و عصبانیت را در خود تقویت کنند. اما باید دید چرا کنترل خشم در قبال فرزندان اینقدر مشکل است؟ اگر در قبال فرزندان احساسی برخورد نماییم، در واقع به آنها این اجازه را داده‌ایم که کنترل رفتار ما را در دست خود بگیرند. در زمان خشم کودک قبل از اینکه سعی در آرام کردن و ادب کردن او نماییم، باید در وهله اول خودمان را کنترل کنیم و ببینیم چه چیزی باعث برهم زدم آرامش ما شده است؟ این عمل در واقع برای والدین یک مهارت است. در این‌گونه مواقع اگر والدین خود را کنترل کنند، فرزندان نیز معمولاً آرام خواهند شد زیرا آرامش مسری می‌باشد.

والدین باید سعی کنند تا در حضور کودک مشاجره‌ای نداشته و اگر هم موضوع و مسئله‌ای پیش می‌آید آن را به زمان دیگری موکول نمایند. برخی والدین در زمان عصبانیت رفتارها و حرف‌های نامتعارف از خود بروز می‌دهند باید قبول کرد چنین واکنشی بر روح و جسم کودک آسب جدی وارد خواهد آورد.. بنابراین در زمان خشم و عصبانیت بیشتر از هر چیزی باید مراقب کودکان  و نحوه برخورد با آنها بود زیرا پیامدهای جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.

نتیجه:

خشم یک احساس طبیعی است اما پیامدهای منفی آن می‌تواند اثرات مخربی بر روی فرزندان داشته باشد که گاهی تا بزرگسالی آنها را همراهی می‌نماید. به همین دلیل تاکتیک کنترل خشم در قبال فرزندان از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. کودک باید در کنار والدین خود احساس آرامش کند وقتی والدین خشمگین باشند امکان دارد کودک بسیاری از مسائل را از او مخفی نماید و این مخفی‌کاری تبعات بدتری به‌دنبال خواهد داشت. والدینی که در کنترل خشم ناتوان هستند می‌توانند با مراجعه به مشاوران مربوطه و کمک گرفتن از آنها به کنترل خشم خود تسلط پیدا کنند.