زوج درمانی چیست؟

زوج در مانی همانگونه که از نامش پیداست در مان مشکلات زناشویی را در برمیگیرد.البته ناگفته نماند نباید زوج در مانی را با جلسات مشاوره ای که زوجین قبل از ازدواج (در حالتیکه زندگی مشترک و یا صمیمیت زیاد بین دو زوج وجود دارد و خواهان اعتماد هرچه بیشتر و صداقت بیشتر نسبت به یکدیگر هستند)یا بعد از ازدواج اشتباه گرفت .زیرا مشاوره بیشتر به حل مشکلات زمان حال میپردازد و هدفش در مان قطعی نیست در حقیقت مشاوره به کمک زوجین امده تا انهارا بیشتر از قبل با نحوه ی برخورد با مشکلات زناشویی آشنا کند.مشاوره بسیار کمتر از در مان به گذشته افراد میپردازد و بصورت کوتاه مدت یک زوج و یا هردو زوجین را مورد کمک و حمایت قرار می دهد اما در پروسه درمان ؛ روان در مان گر از زمان گذشته تا زندگی حال و آینده زوجین را با دقت مورد بررسی قرار داده است تا بتواند کمک بسزایی در هر چه بهتر شدن روابط زناشویی اعم از ربطه عاطفی و احساسی و جسمی و جنسی و حتی رفتار و کردار زوجین بایکدیگر در طول مسیر زندگی داشته باشد . بنابراین همواره پروسه درمان طولانی مدت و شامل تمامی مراحل زندگی شخص و زوجین میشود.

زوج در مانی که نخستین بار درنیمه دوم قرن بیست و نیمه اول قرن بیست و یکم مورد توجه قرار گرفت بیشتر در کشورهای توسعه یافته نذیر ایالات متحده آمریکا ؛انگلستان؛آلمان و استرالیا مور توجه و تحقیق و بررسی و پیشرفت قرار گرفته است . در کشور مانیز در سالهای اخیر مورد توجه روان در مان گران حرفه ای و متخصصین کشورمان قرار گرفته است و نحقیقات و بررسی های مفید و مورد توجهی نیز در همین زمینه بعمل آمده است.

کاربردهای زوج درمانی:

کاربرد زوج درمانی طیف وسیعی از عوامل و مشکلات مختلف زوجین رادر برمیگیرد. این مشکلات میتواند بیکاری ؛ مشاجرات بین زوجین ویا مشکلاتی مانند؛

• اعتیاد و یا سو مصرف مواد
• افسردگی واضطراب یک و یا هرد زوج
• استرس های روانی بیرون و یا داخل محیط زندگی زوجین
• اختلاف نظر برای برنامه ریزی زوجین برای آینده
• مشاجرات و اختلالات رفتاری
• مشکلات وفاداری و یا خیانت از طرف یک زوج و یا زوجین
• ناباروری و یا اختلاف نظر در تصمیم گیری برای فرزند آوری
• چالش های روابط ؛
• اعم از روابط عاطفی و روانی و جسمی و فیزیکی و جنسی هریک از زوجین
• اختلاف نظردر مسولیت
• و….

زوج درمانی که بطور کلی به روند حل مسایل توسط زوجین و ابراز احساسات و عواطف بین زوجین و مثبت تر شدن روبابط بین زوجین که شامل تمامی جنبه های عاطفی و فیزیکی و رفتاری و در مجموع روانی زوجین میشود با حضور هردو طرف یا هردو زوج و یک متخصص حرفه ای در زمینه روا ن در مانی و خانواده در مانی است.ازروشهای مختلفی برای حل چاش ها و مشکلات مابین زو جین استفاده میکند.در ادامه به این جنبه ها و روشهای مختلف در مانی میپردازیم پس باماهمراه باشید تاهرچه بیشتر مزایا و تاثیرات فوق العاده مثبت زوج در مانی که با نام خانواده درمانی نیز شناخته میشود آشنا شویم.

روش گوتمن:

این روش به زوجین کمک میکند تا نزدیکی و احترام و محبت کلی خود به یکدیگر را طی الگویی به نام نقشه عشق به هم ابراز کنند .زیرا یکی ازمهم ترین چالش ها میان زوجین عدم آشنایی و آگاهی با چگونگی بیان و ابراز عواطف و احساسات در موقعیتهایی که شاید زوجین از تاثیر پذیری بیان عواطف و احساسات خود غافل هستند در حالیکه میتواند زمان سنجی و شناخت و آگاهی از انچه که هریک از زوجین از هم توقع و درخواست دارند اما به علت بیان متفاوت احساسات و دیدگاه های متفاوت نسبت شرایط و چالش های مختلف اکثر مواقع زوجین به درک مناسب و تعامل مناسب با یکدیگر نرسند .این ضعف ها ممکن است در طی زمان و با گذرزمان منجر به دلزدگی عاطفی و سردی روابط بین زوجین شود.

روایت در مانی: از جمله روشهای موثر در کاهش استرس و تنش و چالش میان زوجین به حساب می آید.در این روش زوجین راجب به دغدغه ها و نگرانیهای ذرونی خود صحبت میکنند تا باشنیده شدن توسط زوج و متخصص علاوه بر تخلیه استرس ها ونگرانیها بیشتر از قبل مورد درک و فهم قرار بگیرند.

روانشناسی مثبت :

در این روانشناسی باتوجه و تمرکز برنقاط مثبت روابط سعی در ایجاد القای شادی و احساسات مثبت در زوجین و خانواده میشود.این روش جنبه های مثبت هر زوج را قدرت بخشیده و با توجه و تمرکز برآنها روابط بین زوجین را بهبود می بخشدتا زوجین با اتکا براین نقاط مثبت قدرت بهبود ضعف ها و چالشهای مابین خودرا بیشتر داشته باشند.

رابطه درمانی ایماگو:

این روش ترکیبی از تکنیکهای رفتاری و معنوی است که سوالاتی را برای زوجین ایجاد میکند مانند اینکه چرا شریک عاطفی خودراانتخاب کرده اید؟

چرا خواهان ادامه رابطه با همسر خود ویا جدایی از وی هستید؟

 روشهای مختلف زوج درمانی:

زوج در مانی روانکاوانه:

در این روش با روانکاوی برروی رفتار شما از دوران کودکی تا زمان حال

سعی در ریشه یابی مشکلات شما دارد.علاوه بر این روش زوج در مانی هیجان مدار و یا هیجان محور

که بسیار کاربردی است و تاثیرات بسیار عمیق و پایداری دارتد از جمله روشهای امروزی و نوین زوج

در مانی میباشد که در ادامه به شکل مفصل تری به معرفی و تبیین آن میپردازیم.

انواع روان درمانی هیجان مدار:

EFT برای زوج ها

EFT برای خانواده ها

EFT برای افراد

اگرچه در حقیقت زوج در مانی برای زوجین مورد استفاده قرار میگیرد اما با کمی اصلاح برای درمان

های فردی و یا افراد نیز مورد استفاده قرار میگیرد.

زوج درمانی هیجان مدار:

زوج درمانی هیجان محور یا هیجان مدار که با نام لاتین  emotionally focused therapy

نیز شناخته میشود و بصورت مختصر با نام EFT  خوانده میشود در درمان و حل مشکلات خانوادگی و زوجین بسیار تاثیر گذار و در اغلب موارد این تاثیرات دایمی هستند. EFT که یک روش روان درمانی است و برای درمان فردی نیز استفاده میشود با بررسی شواهد ، الگوهای رفتاری  مابین زوجین و افراد به ایجاد رابطه و الگوی ارتباطی سالم و پایدار و بادوام منجر میشود.در این روش با خودتنظیمی هیجان مدار سعی میشود تا فرد به یک رابطه ایمن و باثبات دست یابد.درحقیقت خودتنظیمی هیجان محور به دنبال ایجاد امنیت ،آرامش،آسایش و ایجادیک دلبستگی ایمن بین زوجین است.

روش زوج درمانی هیجان محور یا هیجان مدار با دیگر روش های زوج در مانی متفاوت است . زیرا دراین روش چگونگی رسیدن فرد به الگوهای نامطلوب را مورد بررسی قرار می دهند و فرد رابه درک مورد لازم برای چگونگی ایجاد تغییر در الگوها و رفتارهای نامناسب را ایجاد میکنند. یک روان درمانگر حرفه ای می داند باید چگونه یک فرد را برای تغییرات لازم آماده کند و چگونه بستر لازم برای پذیرش مجدد فرد توسط همسر خود و یا خانواده خود فراهم کند.

به عنوان مثال در مواجه با مشکلاتی همانند اعتیاد و سو مصرف مواد و خیانت توسط هر یک از زوجین و یا رفتارهای هیجانی بسیار نامناسب در هنگام بحث و درگیریهای خانوداگی و تنشها و درگیریهای فیزیکی که میتواند در طولانی مدت فرد و یا افراد خانواده را از ادامه زندگی با یکدیگر و یا حل مسایل و مشکلات موجود ناامید کرده باشد زوج در مانی و یا خانواده در مانی میتواند کمک شایان و بسزایی در مواجه با اختلافات خانوادگی ومابین زوجین داشته باشد .

متاسفانه در کشور ما در مواجه و برخورد با بعضی از مسایل و مشکلات زناشویی و خانوادگی همانند اعتیاد و یا خیانت افراد قطع امید کرده و خودرا دربرابر بن بستی بزرگ که هرگز قابل راهیابی به مسیرهای جدید و تعاملات جدید نخواهد بود میبینند .دراین صورت بیشتر زوجین جوان اقدام به طرد و منزوی کردن شخص دارای مشکل میکنند.در صورتیکه زوج درمانی باایجاد راهکارها و روا ن در مانی شخص و یا اشخاص دارای الگوها و ناهنجاریهای متفاوت و ایجاد الگوها و هنجارها منجر به حل این تنش ها به شکل دایمی میشود.

تکنیکهای روان درمانی هیجان مدار:

درمان هیجان مدار شامل نه مرحله است.

در مراحل ابتدایی یعنی چهار مرحله اول روان درمانگر به ارزیابی وبررسی نحوه تعامل مابین زوجین میپردازد و به آنها کمک میکند تا اختلاف نظرهای موجود در میان آنها کاهش یابد.در مراحل بعدی که شامل مراحل میانی درمان یعنی پنج ،شش و هفت با کمک روان درمانگر به ایجاد روابط جدید و مستحکم تر با همکاری زوجین تمرکز میشود. روزنه ها و راه هایی برای خلق رابطه محکم تر و پایدارتر پدیدار شود.

در ادامه مسیر درمان با روان درمانگر نتایج بدست آمده در مراحل هفت تا نه که در ادامه مفصلتر به آنها خواهیم پرداخت به تثبیت و ثبات هرچه بیشتر انچه که تغییر و بهبود یافته پرداخته میشود.

مرحله اول توقف چرخه معیوب که خود شامل چهار مرحله است:

1. مسایل کلیدی مشکل ساز را مشخص و تعیین میکنند.
2. الگوهای منفی تعامل راکه منجر به بروزمسایل کلیدی میشوند و با بروز مسایل کلیدی مشکل ساز منجر به افزایش تنش میان زوجین میشود مشخص میشود.
3. روان درمانگر به شناسایی ترس های ناشناخته و هیجانات منفی مرتبط با دلبستگی که سبب شکل گیری الگوهای منفی تعامل میشوند می پردازد.
4. روان درمانگر الگوهای منفی تعامل ،هیجانات ، دلبستگهای هرفرد را به شیوه ای متفاوت بیان میکند تا هر شخص به فاصله عاطفی خود پی ببرد.
5. تغییر الگوهای تعامل: به افراد در بیان نیازهای دلبستگی و عاطفی خود کمک میشود .به عبارتی به هر فرد آموزش داده که چگونه و چه زمان بهترین موقعیت برای بیان و بروز عواطف و احساسات به طرف مقابل است .
6. شرکای عاطفی در چگونگی احساس پذیرش و دلسوزی و دلبستگی عاطفی میان خود و شریک عاطفی شان کمک و راهنمایی میشوند.زیرا ایجاد آمادگی در زوجین برای پذیرش الگوهای جدید وپذیرش آنچه از ابعاد عاطفی شان که تا به آن زمان نادیده و ناگفته بوده است برای حل بحرانها و تنش ها بسیار ضروری میباشد.
7. دراین مرحله شرکای عاطفی در چگونگی و نحوه بیان احساسات و عواطف خود آنچه از احساساتشان که نادیده گرفته شده است ویا بیان نشده است کمک و راهنمایی میشوند.
8. تثبیت و یکنواختی: روان درمانگر از سبکهای جدید ارتباطی برای حل مشکلات قدیمی بهره میبرد تا زوجین بارویکرد های جدید برای حل مشکلات و مسایل قدیمی و پر چالش خود استفاده کنند.رویکرد های جدید نسبت به مسایل منجر به رسیدن به ادراکات و احساسات تازه تر و عمیقتر نسبت به بحرانهای قدیمی میشود.
9. در این مرحله زوجین آماده ی اجرای آنچه که در مراحل قبلی آموزش دیده اند در محیط خانه و خانواده خود میشوند تا در محیطی خارج از جلسات مشاوره آنچه کسب کرده اند را اجرایی و عملی کنند.

روان درمانی هیجان مدار برای چه افرادی توصیه میشود؟

روان درمانی برای همه افراد قابل استفاده است وبرای همه نوع تیپهای شخصیتی استفاده میشود،EFTبرای زوجینی که هنوز حاضر هستند دررابطه خود احساسات و عواطف صرف کنند و هنوز قادر و توانمند برای شروعی جدید و دوباره هستند صد در صد تضمینی است . زیرا زوج در مانی برای اشخاصی که دچار مرگ عاطفی و احساسی شده اند و حاضر به خرج احساسات خود نیستند و نمی خواهند به رابطه با طرف مقابل خود برگردند و یا مراحل جدایی و طلاق را در پیش گرفته اند صد در صد قابل تضمین نیست.

بنابراین تاثیر عمیقتر و هرچه بیشتر زوج درمانی به اقدام هرچه سریع تر زوجین و یا یک زوج که خواهان بهبود هرچه بیشتر و بهتر رابطه خود با طرف مقابل خوداست منوط میشود.زیرا حتی آمادگی یک زوج میتواند کمک کننده باشد تا زوج دیگر نیز به درمان و حل مسایل بپردازد.یک زوج میتواند برای شروع از خود شروع کرده تا کم کم با تحت تاثیر قرار دادن زوج مقابل نیز اورا تحریک و تشویق به شرکت در جلسات روان درمانگر بکند.

سخن آخر:

آنچه که از دیدگاه علم روانشناسی مسلم و قطعی است این است که دو زوج که تصمیم به ازدواج و تشکیل خانواده با یکدیگر دارند حتما قبل از ازدواج و حتی جدی شدن رابطه دوستانه قبل از ازدواج به یک متخصص علم روانشناسی که به تمام ابعاد پیچیده انواع مختلف شخصیتها و فرهنگها و رفتارها اشراف و دانش مطالعاتی دارد مراجعه شود تااگر زمانی اشتباهی در انتخاب شخص  یا اشخاص وجودداشته باشد با راهنمایی های لازم زمینه و بستر ایجاد یک رابطه ارام وسالم و به دور از تنش و استرس و اضطراب گرفته شود و در صورت لزوم برای نتیجه هر چه بهتر و بیشتر تا زمان ازدواج ویا حتی تا سالهای بعد از ازدواج ادامه پیدا کند تا یک خانواده شاد و سالم و موفق و پایدار در سختیها و کشمکش های روز گار تشکیل شود.تا طوفان حوادث و اتفاقات و دخالتها و حسادتها نتواند بنیان یک خاواده سراسر عشق و عواطف رابلرزاند ویا تحت تاثیر قرارداده و در طولانی مدت منجر به دلزدگی و سردی روابط زناشویی شود.برای اینکه آینده زناشویی و خانوادگی روشن تر و امیدوارانه تر و بهتر رادر پیشرو داشته باشید حتما به کلینیک روانشناسی و روان شناختی دکتر مخدومی سری بزنید تاشاهد معجزات زوج درمانی و خانواده درمانی باشید.